عصر امروزی، عصر رد و بدل کردن اطلاعات به صورت آنی، ارتباطات فوری و اینترنت‌های پرسرعت است. اما در حالی که از یک سو، این امر امکانات زیادی را فراهم کرده و شیوه زندگی ما را تغییر داده، از سوی دیگر باعث ایجاد یک سری تهدیدات امنیتی شده که حفاظت از حریم خصوصی را به یک نگرانی روزمره تبدیل کرده است. گرفتار شدن به ویروس‌ها و بدافزارها، یکی از راه‌هایی است که داده‌ها و اطلاعات شما را در معرض خطر قرار می‌دهد. حتما تاکنون عباراتی مانند بدافزار، ویروس، تروجان، کرم و غیره را شنیده‌اید. با این حال، ممکن است برخی از افراد معنی آن‌ها و تفاوت‌هایشان را ندانند. ما در این مطلب معنی هر یک از آن‌ها، تفاوت‌های اصلی‌شان با یکدیگر و راهکارهایی برای محافظت از سیستم در برابر ویروس کامپیوتری را توضیح خواهیم داد.
بدافزار چیست؟
بدافزار، اصطلاح رایجی است که برای نرم افزارهای مخرب به کار می‌رود و در اصل، هر تهدیدی که برای سیستم کامپیوتری شما وجود داشت باشد را شامل می‌شود. همچنین، می‌توان آن را اصطلاحی برای توصیف ویروس‌ها، کرم‌ها، اسب‌های تروجان و… نیز در نظر گرفت. بنابراین، به منظور تعریف آن، می‌توان گفت که یک نرم افزار مخرب با اهداف مخرب است. نصب بدافزار به صورت اشتباهی روی سیستم، بسیار ساده است و ممکن است بسیار راحت‌تر از آنچه که فکر می‌کنید، گرفتار آن‌ها شوید. فقط کافی‌ست روی یک لینک یا فایل الحاقی در ایمیل خود کلیک کنید تا گرفتار یک بدافزار شوید. البته، با داشتن یک آنتی ویروس خوب، می‌توانید همه‌ی این تهدیدات را از بین ببرید.
ویروس کامپیوتری چیست؟
به طور کلی، کاربران اغلب از اصطلاح ویروس کامپیوتری برای توصیف هر نوع نرم افزار مخربی که سیستم آن‌ها را آلوده می‌کند، استفاده می‌کنند. ویروس‌ها برنامه‌های بسیار تخصصی هستند که داده‌های شما را تغییر می‌دهند و حتی ممکن است آن‌ها را حذف کنند. در اکثر مواقع، ویروس‌ها از طریق دانلود موارد ناایمن و نامطمئن نظیر فایل‌های مخرب وارد سیستم شما می‌شوند و می‌توانند به آن آسیب برسانند.
ممکن است یک ایمیل ساده با یک فایل الحاق شده به آن دریافت کنید که در ظاهر، هیچ مشکلی ندارد و کاملا امن به نظر می‌رسد. حتی ممکن است این ایمیل، از آدرسی که می‌شناسید ارسال شده باشد. اما زمانی که فایل الحاقی آن را دانلود کنید، ویروس وارد سیستم‌تان خواهد شد. و یا زمانی که وارد یک وب سایت می‌شوید و یک نرم افزار از آن دانلود می‌کنید، معمولا ویروس‌ها هم همراه با آن دانلود می‌شوند. زمانی هم که فایل دانلود شده را اجرا کنید، ویروس‌ها وارد عمل می‌شوند. اکثر ویروس‌ها به همین صورت عمل می‌کنند.
اسب تروجان چیست؟
اسب تروا یا تروجان، یک برنامه نصبی است که کاملا واقعی به نظر می‌رسد و به ظاهر هیچ مشکل خاصی ندارد، اما دستور کار مخربی دارد. انگیزه اصلی از طراحی تروجان، دستیابی به داده‌ها و اطلاعاتی است که درون سیستم وجود دارد. بدین ترتیب، امکان دسترسی به حساس‌ترین و مهم‌ترین داده‌ها نظیر اطلاعات کارت اعتباری و سایر اطلاعات مهم فراهم می‌شود. با دانلود نرم‌افزار و برنامه‌هایی که از منابع شناخته شده و تایید شده تهیه شده‌اند، می‌توانید از اطلاعات سیستم خود در برابر تروجان محافظت کنید. نرم افزارهایی که به صورت تصادفی از طریق جست‌وجو در اینترنت تهیه شده‌اند، می‌توانند در برابر این تهدید آسیب پذیر باشند.
کرم کامپیوتری چیست؟
روش کار کرم کامپیوتری کاملا ساده است. به برنامه‌هایی که خودشان را در سیستم بازتولید می‌کنند، کرم گفته می‌شود. احتمالا تاکنون با برنامه‌هایی که مدام در حال تکرار شدن در سیستم‌تان هستند، مواجه شده‌اید. اگر با فایلی مواجه شدید که حتی با پاک کردن هم از بین نرفت، احتمالا سیستم شما دچار کرم کامپیوتری شده است. همچنین، ممکن است فضای سیستم شما با وجود اینکه هیچ چیز خاصی دانلود نکرده‌اید، پر شده باشد. در صورتی که مطمئن هستید این تعداد برنامه یا فایل نداشتید. در این صورت هم به احتمال زیاد، یک کرم مقصر این اتفاق است. روش نفوذ کرم‌ها به سیستم، با ویروس و تروجان متفاوت است. کرم‌ها خود را به ایمیل‌ها یا نرم‌افزارهای دانلود شده متصل نمی‌کنند. بلکه از طریق آسیب پذیری‌های سیستم وارد آن می‌شوند.
محافظت از سیستم در برابر ویروس، تروجان و کرم کامپیوتری
اکنون که با رایج‌ترین برنامه‌های مخرب و تمایز آن‌ها با یکدیگر آشنا شدید، باید راهکارهای محافظت از سیستم در برابر ویروس ها را هم بشناسید. موارد زیر که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، شامل یک سری اقدامات اساسی و ساده می‌شوند که می‌توانید برای اطمینان از محافظت در برابر این تهدیدات انجام دهید.
یک آنتی ویروس خوب تهیه کنید
اکثر مردم از آنتی ویروس‌های رایگان و یا آنتی ویروس پیشفرض ویندوز استفاده می‌کنند. اگرچه که این دسته از آنتی ویروس‌ها به خودی خود چندان بد یا مضر نیستند، اما در حفاظت از سیستم شما به طور کامل، کارایی چندان زیادی ندارند و امنیت آن را به معنای واقعی و به گونه‌ای که خیالتان را از عدم نفوذ هرگونه برنامه مخربی کاملا راحت کنند، تامین نمی‌کنند. اگر زیاد از اینترنت استفاده می‌کنید، حتما باید یک آنتی ویروس حرفه‌ای داشته باشید.
با تهیه نسخه‌ی پرمیوم آنتی ویروس‌های قوی که مطابق با نیازهای شما هستند، خیالتان از ورود هرگونه فایل مخربی راحت می‌شود. انواع مختلفی از آنتی ویروس برای سیستم‌های خانگی و اداری وجود دارد. همچنین، باید توجه داشته باشید که هر وقت آنتی ویروستان به شما هشدار داد، حتما باید آن را آپدیت کنید تا سطح محافظت آن ارتقاء داده شود (آنتی ویروس‌ها به طور معمول تقریبا هر روز آپدیت می‌دهند).
یک شناخت اولیه از ظاهر و عملکرد برنامه‌های مخرب داشته باشید
اگر فکر می‌کنید که سرعت سیستم‌تان کاهش پیدا کرده و یا برنامه‌هایی در آن وجود دارد که مشکوک به نظر می‌رسند، باید سعی کنید که مشکل را شناسایی کنید. ممکن است سیستم شما دچار یک کرم، ویروس، اسب تروجان یا هر برنامه مخرب دیگری شده باشد. در چنین شرایطی، داشتن یک شناخت اولیه از نحوه ظاهر شدن هر یک از آن‌ها می‌تواند در رفع این مشکل به شما کمک کند.
مراقب پیوست ایمیل باشید
هرگز پیوست ایمیل را بدون اینکه ابتدا آن را اسکن کرده باشید، دانلود نکنید. برخی از سرویس‌ها نظیر Gmail دارای اسکنر ویروس برای پیوست‌ها هستند. اما آنتی ویروس‌های خوب نیز سرویسی برای اسکن فایل‌های پیوست ایمیل دارند. مهم نیست که ایمیل چقدر واقعی به نظر می‌رسد. حتی اگر از طرف بهترین دوستتان هم ارسال شده بود، ابتدا آن را اسکن کنید. اگر سیستم دوست شما آلوده شده باشد، احتمال اینکه یک فایل پیوست شده‌ی مخرب برای شما و یا هر شخص دیگری که در لیست مخاطبان وی بوده ارسال شده باشد، زیاد است.
چیزی را از منابع غیر مجاز دانلود نکنید
اهمیت این موضوع به هیچ وجه نباید دست کم گرفته شود. روی URLهای کوتاه شده، کلیک نکنید. حتما آدرس وبسایت مورد نظرتان را خودتان به صورت دستی در نوار آدرس تایپ کنید. هیچ نرم افزاری را از ناشران یا وب سایت‌هایی که از آن‌ها مطمئن نیستید، دانلود نکنید. زمانی که اطلاعات کارت اعتباری خود را در یک سایت وارد می‌کنید، بسیار محتاط باشید. این موارد، نکاتی هستند که با رعایت کردنشان می‌توانید تا حد زیادی سیستم خود را در برابر آسیب‌ها مصون نگه دارید.
یک فایروال مبتنی بر سخت افزار داشته باشید و DNS آن را تنظیم کنید
فایروال به شما کمک می‌کند تا از سیستم خود در برابر تهدیدات مختلف از جمله ترافیک مخرب وب محافظت کنید. علاوه بر این، فایروال می‌تواند به محافظت از سیستم در برابر ویروس ها و کرم های کامپیوتری کمک شایانی کند. البته بهتر است فقط به فایروال متکی نباشید. در صورتی که به فایروال مبتنی بر نرم افزار ویندوز فکر می‌کنید و آن را در نظر دارید، باید بگوییم که به اندازه کافی قوی نیست و باید یک فایروال مناسب مبتنی بر سخت افزار داشته باشید.
باید کاملا مراقب تهدیدات مختلف اعم از حملات DNS و بازدید از صفحات نامطمئن وب و یا هر چیز دیگری که می‌تواند سیستم شما را در معرض خطر قرار دهد و آن را آلوده کند، باشید. فایروال به تنهایی نمی‌تواند از سیستم شما محافظت کند. یکی از راه‌های محافظت از سیستم خود در برابر تهدیدات امنیتی، نصب فایروال و تغییر روش پردازش خدمات DNS است. برای مثال، می‌توانید از OpenDNS استفاده کنید که به محافظت از سیستم در برابر ویروس ها، تهدیدات آنلاین مختلف مانند بدافزارها و جاسوس‌افزارها کمک می‌کند.
از Autorun استفاده نکنید
زمانی که یک درایو یا هارد دیسک به سیستم کامپیوتر خود متصل می‌کنید، باید مطمئن شوید که گزینه‌ی Autorun غیرفعال است. همچنین، درایو را هم باید به خوبی اسکن کنید. در صورت عدم انجام این کار، ممکن است سیستم شما آلوده شود. استفاده از درایوهای اکسترنال آلوده به ویروس، یکی از رایج‌ترین راه‌های آلوده شدن سیستم است.
قبل از پرداخت آنلاین از وجود گواهی SSL مطمئن شوید
صحت سنجی از طریق بررسی گواهی SSL (یا Secure Socket Layer) در حین بازدید از یک وب سایت اهمیت فوق العاده زیادی دارد. زیرا مجرمان سایبری، می‌توانند از اطلاعات کاربران سوءاستفاده کنند. شاید هم خود وب سایت دارای تروجان یا ویروس باشد. برای اطمینان از امنیت اطلاعات و حریم شخصی خود، بهتر است فقط از وب سایت‌هایی بازدید کنید که دارای گواهی SSL هستند.
SSL اطلاعات جاری را به شکلی قوی رمزگذاری می‌کند تا کاملا مطمئن و ایمن شوند. بنابراین در این صورت، هیچ فرد دیگری نمی‌تواند از داده‌های رد و بدل شده، سوءاستفاده کند. معروف‌ترین و بزرگ‌ترین وب سایت‌های فعال در حوزه تجارت الکترونیک در جهان (از قبیل فیس بوک، آمازون، پی پال، ای بی و غیره) اطلاعات و تراکنش‌های آنلاین خود را با استفاده از یکی از معتبرترین انواع گواهی SSL یعنی Extended Validation (یا EV) رمزگذاری می‌کنند، که نشان دهنده بالاترین میزان از امنیت داده‌ها است.
به طور منظم از داده‌های خود بکاپ بگیرید
در صورتی که از داده‌ها و اطلاعات سیستم خود به طور منظم بکاپ گرفته باشید، زمانی که سیستم‌تان به ویروس یا بدافزار آلوده شد، راحت‌تر می‌توانید اطلاعات خود را بازیابی کنید. رمزگذاری همه‌ی اطلاعات هم یکی دیگر از راهکارهای مراقبت از آن‌ها است. بنابراین، در صورت گم و یا دزدیده شدن اطلاعات، احتمالا هیچ آسیبی به آن‌ها نخواهد رسید.
جمع بندی
مواردی که در این مطلب به آن‌ها پرداخته شد، یک سری اقدامات اساسی هستند که می‌توانند به شما در محافظت از سیستم در برابر ویروس کامپیوتری کمک کنند تا ایمن بمانید و از داده‌ها و اطلاعات خود حتی در زمانی که آنلاین هستید نیز کاملا مراقبت نمایید. همچنین، باید اقدامات فوق را به طور منظم انجام دهید تا ویروس‌ها و بدافزارهای ناخواسته را از سیستم خود دور نگه دارید. اگر فکر می‌کنید که مورد حمله‌ی یک بدافزار قرار گرفته‌اید، بهتر است به جای اینکه خودتان دست به کار شوید، با یک متخصص تماس بگیرید.
