آموزش نرم افزار کی‌پس؛ نرم افزار Keepass چیست؟

این روزها امنیت آنلاین برای افراد و مشاغل به یک اولویت اصلی تبدیل شده است و یک گام مهم برای ایمن ماندن در فضای آنلاین، ایمن نگه داشتن رمزهای عبور شما است. با این حال، به یاد نگه داشتن ده ها یا حتی صدها رمز عبور برای چندین سایت و برنامه مختلف کار ساده ای نیست، به همین دلیل است که بسیاری از افراد برای کمک، به استفاده از نرم افزارهای مدیریت رمز عبور مانند نرم افزار KeePass روی می‌آورند.

نرم افزار KeePass به دلیل امنیت و ویژگی‌های سفارشی سازی خود متمایز از سایر پسورد منیجرها است. در این مطلب به بررسی نرم افزار keepass، مزایا و معایب این نرم افزار مدیریت رمز عبور و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.

نرم افزار مدیریت رمز عبور چیست؟

نرم افزار مدیریت رمز عبور یا پسورد منیجر یک برنامه نرم افزاری است که رمزهای عبور شما را برای حساب های آنلاین مختلف مانند ایمیل، رسانه های اجتماعی، حساب‌های بانکی و غیره ذخیره و سازماندهی می‌کند. نرم افزار مدیریت پسورد همچنین می تواند رمزهای عبور قوی و تصادفی برای شما ایجاد کند، بنابراین نیازی به این که آنها را به خاطر بسپارید یا از یک رمز عبور برای چندین حساب استفاده کنید نخواهید داشت.

این نرم افزار می‌‌تواند رمزهای عبور شما را با رمزگذاری به کمک یک رمز عبور اصلی یا یک فایل کلید خصوصی که فقط شما از آن اطلاع دارید و به آن دسترسی دارید، در برابر هکرها، فیشینگ و سرقت هویت، محافظت کند.

نرم افزار keepass چیست؟

KeePass یک نرم افزار مدیریت رمز عبور رایگان، منبع باز و کراس پلتفرم است. این نرم افزار توسط دومینیک رایشل در سال 2003 ایجاد شد و از آن زمان تاکنون به طور مداوم توسعه و بهبود یافته است. KeePass در دو نسخه موجود است: KeePass 1.x و KeePass 2.x. نسخه 1.x به زبان C++ نوشته شده است و از سیستم عامل های ویندوز و لینوکس پشتیبانی می کند. نسخه 2.x به زبان سی شارپ نوشته شده است و از سیستم عامل های Windows، Linux، MacOS و BSD و همچنین سایر پلتفرم ها با استفاده از Mono1 پشتیبانی می‌کند.

KeePass رمزهای عبور شما را در یک فایل پایگاه داده رمزگذاری شده ذخیره می کند، که می‌تواند با یک رمز عبور اصلی، یک فایل کلید یا هر دو این روش‌ها قفل شود. همچنین می توانید از جزئیات حساب ویندوز خود برای باز کردن قفل پایگاه داده استفاده کنید. بسته به ترجیح شما، فایل پایگاه داده می تواند در دستگاه محلی شما، روی یک رسانه قابل جمل یا در یک سرویس ابری ذخیره شود. KeePass از بهترین و امن ترین الگوریتم های رمزگذاری شناخته شده در حال حاضر مانند AES-256، ChaCha20 و Twofish استفاده می کند.

با وجود این که این نرم افزار از نظر عملکردی بسیار قوی است، اما برنامه اصلی آن فاقد برخی از ویژگی‌ها، مانند ثبت و autofill رمز عبور، بررسی رمزعبورهای سایر اکانت های قدیمی، نظارت بر دارک وب و یک برنامه برای تلفن همراه است که عموم کاربران از پسورد منیجرهای نسبتا جدید و مدرن انتظار دارند. هم‌چنین این نرم افزار قابلیت شخصی سازی و تنظیم بسیاری دارد، اما برای استفاده از این تنظیمات به مهارت های فنی پیشرفته نیاز است و برای کاربران مبتدی چندان توصیه نمی‌شود.

این نرم افزار به‌جای فضای ابری، رمزهای شما را به‌طور ایمن رمزگذاری کرده و در دستگاه شما ذخیره می‌کند، که این یک ویژگی عالی برای کاربرانی است که ترجیح می‌دهند کنترل کامل‌تری بر حساب کاربری و داده‌های خود داشته باشند.

اگر از آن دسته کاربرانی هستید که دانش فنی کافی برای استفاده از ابزارهای پیشرفته‌تر مدیریت پسورد را دارید یا به یادگیری آن علاقه دارید این نرم افزار انتخاب مناسبی براش شماست.

KeePass چگونه کار می کند؟

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم KeePass یک فایل پایگاه داده که حاوی تمام رمزهای عبور و سایر اطلاعات شما مانند نام های کاربری است را ایجاد می‌کند. این فایل پایگاه داده با استفاده از بهترین و امن ترین الگوریتم های رمزگذاری که در حال حاضر شناخته شده‌اند رمزگذاری می شود. KeePass برای رمزگذاری و رمزگشایی پایگاه داده از یک کلید اصلی استفاده می‌کند که می تواند یک رمز عبور، یک فایل کلیدی یا هر دو باشد. رمز عبور یک عبارت مخفی است که هر بار که پایگاه داده را باز می کنید باید آن را وارد کنید. یک فایل کلیدی فایلی است که حاوی داده های تصادفی است که هر بار که پایگاه داده را باز می کنید باید آن را انتخاب کنید. همچنین می توانید از جزئیات حساب کاربری ویندوز خود به عنوان بخشی از کلید اصلی استفاده کنید.

کلید اصلی تنها راه دسترسی به پایگاه داده شما است، بنابراین باید مطمئن شوید که آن را فراموش نکرده یا گم نمی‌‌کنید. اگر رمز عبور خود را فراموش کنید یا فایل کلیدی خود را گم کنید، نمی توانید پایگاه داده خود را باز کنید و رمزهای عبور خود را بازیابی کنید. بنابراین، توصیه می شود که رمز عبوری را انتخاب کنید که بتوانید به خاطر بسپارید و از فایل کلیدی و فایل پایگاه داده خود به طور منظم نسخه پشتیبان تهیه کنید.

شروع کار با Keepass

پس از نصب نرم‌افزار، یک پنجره پایگاه داده رمز عبور بدون هیچ‌گونه دستورالعمل استفاده ظاهر می‌شود. سایر مدیران رمز عبور مانند LastPass و Keeper از کاربران می‌خواهند فقط با چند کلیک یک رمز عبور اصلی ایجاد کنند و رمزهای عبور موجود خود را وارد کنند. اما در مورد KeePass اینطور نیست. اگر می‌خواهید نحوه استفاده از این پسورد منیجر را یاد بگیرید، باید حداقل مراحل پایه آن را آموزش ببینید. در اینجا خلاصه‌ای از شروع کار با keepass را آورده‌ایم:

ایجاد یک پایگاه داده رمز عبور جدید

در منوی اصلی روی File > New… کلیک کنید.

بر روی گزینه ok کلیک کنید.

پس از انتخاب یک نام برای پایگاه داده جدید و انتخاب فولدری که می‌خواهید پایگاه داده در آن ذخیره شود پنجره‌ای ظاهر می‌شود و از شما می‌خواهد یک رمز عبور اصلی ایجاد کنید.

یک رمز عبور اصلی قوی و منحصر به فرد ایجاد کنید.

در این مرحله، همچنین می‌توانید کادر Show expert options را علامت بزنید که به شما امکان می‌دهد گزینه‌های تأیید اعتبار چند مرحله‌ای را برای حساب خود ایجاد کنید.

انتخاب کنید که آیا می خواهید یک فایل کلید ایجاد کنید یا داده ها را به حساب کاربری فعلی ویندوز خود وصل کنید. (این گزینه‌های احراز هویت را در بخش احراز هویت چند مرحله‌ای توضیح خواهیم داد.) سپس باید یک نام و در صورت نیاز توضیحاتی برای پایگاه داده خود انتخاب کنید.

در این مرحله می‌توانید یک Emergency Sheet را پرینت کنید. این برگه حاوی تمام اطلاعات لازم برای دسترسی به پایگاه داده شما است. همچنین می‌توانید از یک فایل کلید پشتیبان تهیه کنید.

وقتی همه این کارها انجام شد، در نهایت می توانید پایگاه داده خالی خود را مشاهده کنید. این پایگاه داده خالی در واقع یک پنجره ساده است که گروه‌ها و دسته‌بندی رمز عبورهای شما در منوی سمت چپ فهرست شده است (برای مثال یک فولدر با عنوان “Email” وجود دارد) و اطلاعات رمزهای عبور ذخیره شده شما در پنجره بزرگ‌تر و سمت راست ظاهر می شوند. در مقایسه با رابط‌های کاربری شیک و مدرن پسورد منیجرهای پولی مانند Keeper و Zoho Vault، رابط پایگاه داده KeePass قدیمی به نظر می‌رسد.

افزودن رمزهای عبور به نرم افزار KeePass

برای وارد کردن رمزهای عبور فعلی خود به KeePass، روی برگه File در بالای پنجره کلیک کنید و سپس گزینه Import را انتخاب کنید.

KeePass می‌تواند فایل‌های رمز عبور را از بیش از 45 مدیر رمز عبور دیگر، از جمله 1Password، Bitwarden، Dashlane، Kaspersky Password Manager، LastPass و RoboForm وارد کند. همچنین قادر است رمزهای عبور را از مرورگرهای Chrome و Firefox دریافت و وارد کند.

ایجاد رمزهای عبور جدید با نرم افزار KeePass

فرآیند استاندارد ایجاد رمز عبور KeePass نسبتاً ساده است، اما از آن‌جایی که در این فرایند گزینه‌های اضافی زیادی وجود دارد می‌تواند تا حدی برای بسیاری از کاربران گیج کننده باشد. نرم افزارهای مدیریت پسورد پولی مانند 1Password و Keeper دستور‌العمل‌های ساده‌تری برای افزودن رمزهای عبور به برنامه دارند.

برای اضافه کردن یک رمز عبور جدید به پایگاه داده خود، روی نمای ورود رمز عبور Entry کلیک و سپس add new entry را انتخاب و یا در سمت راست پنجره کلیک راست کنید و add new entry را انتخاب کنید.

سپس  در پنجره پاپ آپ، در فیلد title یک عنوان، در فیلد Username نام کاربری حساب مذکور، در فیلد password رمز عبور، در فیلد URL آدرس سایت یا برنامه‌ای که قصد ذخیره نام کاربری و رمز عبور آن را دارید و در فیلد Nore سایر اطلاعات مهمی که ممکن است به آن نیاز پیدا کنید را ایجاد کنید. KeePass به طور خودکار رمزهای عبور 20 کاراکتری حاوی حروف کوچک، حروف بزرگ و اعداد را برای ورودی‌های رمز عبور جدید ایجاد می‌کند. در صورتی که نمی‌خواهید از رمز عبور ایجاد شده توسط Keepass استفاده کنید می‌توانید آن را پاک کرده و پسورد مورد نظر خود را وارد کنید.

در پنجره Data Entry، می توانید یک تاریخ و زمان انقضا یا Expiration را در پایین پنجره برای رمز عبور خود انتخاب کنید. این یک ویژگی جالب است که که در سایر نرم افزارهای مدیریت رمز عبور شاهد آن نیستیم. برای مثال اگر می‌خواهید سه ماه دیگر رمز عبور ایمیل خود را به‌روزرسانی کنید و رمز عبور فعلی آن را تغییر دهید، می‌توانید هنگام ایجاد یا ویرایش رمز عبور، تاریخ این کار را مشخص کنید.

اکیدا توصیه می‌شود در پنجره Add Entry روی دکمه Generate Password که به شکل یک آیکون کلید زرد رنگ روبروی کادر repeat است کلیک کنید و کادر مربوط به درج کاراکترهای خاص یا Special Characters را در برگه تنظیمات علامت بزنید. به طور معمول توصیه می‌شود رمزهای عبوری ایجاد کنید که حداقل 20 کاراکتر باشند و شامل هر دو حالت حروف کوچک و بزرگ، اعداد و کاراکترهای خاص بشوند.

در صفحه تنظیمات Password Generator، می توانید انتخاب کنید که رمز عبور را با استفاده از الگو (Pattern) یا با استفاده از الگوریتم تولید کنید. KeePass دستورالعمل‌هایی برای تولید رمز عبور با استفاده از این روش‌ها دارد، اما برای اکثر افراد، به خصوص کاربرانی که به تازگی قصد استفاده از یک نرم افزار مدیریت رمز عبور را دارند، رمزهای عبور 20 کاراکتری ایجاد شده توسط KeePass (با کادر کاراکترهای خاص تیک زده شده) باید کافی باشد.

یکی دیگر از ویژگی‌های بسیار کاربری Password Generator، بخش Password Profile است. با کلیک بر روی منوی دراپ-دان جلوی profile، می‌توانید انتخاب کنید که آیا رمزهای عبور جدید بر اساس پارامترهای کاراکتری ایجاد شده توسط آخرین رمز عبور تولید شده ایجاد شود، رمز عبور جدیدی بر اساس تنظیمات پیش فرض تولید شود، کلیدهای هگز را با استفاده از تنظیمات 40/128/256 بیتی ایجاد کند یا یک آدرس MAC ایجاد کند. دو گزینه اول برای استفاده ساده‌تر از سایر گزینه‌ها هستند و توسط اکثر فیلدهای رمز عبور پذیرفته می‌شوند.

در تب Advanced در بخش Generate Password، می‌توانید انتخاب کنید که آیا می خواهید هر کاراکتر در رمز عبور فقط یک بار ظاهر شود و یا این که می خواهید کاراکترهای مشابهی مانند 1 و I و L یا O و 0 را حذف کنید. یا برای مثال می‌توانید انتخاب کنید که یک حرف (برای مثال K) در پسورد استفاده نشود. می توانید انتخاب کنید که کاراکترهای انتخاب شده، در هیچ‌یک از رمزهای عبور آینده نیز استفاده نشوند.

برگه Preview لیستی از نمونه رمزهای عبور را بر اساس قوانینی که در صفحات Settings و Advanced مشخص کرده‌اید، ایجاد می‌کند. مشاهده چند مورد از پیش‌نمایش این رمزهای عبور به شما کمک می‌کند تا در مورد میزان پیچیدگی رمزهای خود تصمیم بگیرید.

استفاده از قابلیت AutoType و استفاده از رمزها به صورت آنلاین

متاسفانه، استفاده از نرم افزار KeePass برای وارد کردن رمز عبور در سطح وب کمی پیچیده‌تر از ایجاد آن‌ها است. در حالی که پسورد منیجرهای دیگری مانند Dashlane و LastPass دارای افزونه‌های مرورگر برای ثبت کردن رمزهای عبور و پر کردن فرم‌ها تنها با یک کلیک هستند، اما KeePass چنین ویژگی‌هایی را ارائه نمی‌دهد. در عوض، این برنامه قابلیتی به نام AutoType را ارائه می‌کند.

AutoType فرایندی مشابه تایپ کردن با صفحه‌کلید برای پر کردن فرم‌های ذخیره شده شما را شبیه‌سازی می‌کند. برای استفاده از قابلیت AutoType، برای شروع نیاز است مطمئن شوید که فیلد ورودی صحیحی را انتخاب کرده‌اید. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید فرمی را با نام کاربری و رمز عبور پر کنید، ابتدا باید روی فیلد نام کاربری کلیک کنید. به رابط کاربری نرم افزار KeePass برگردید، برروی حسابی که می‌خواهید استفاده کنید کلیک راست کنید و از منو Perform Auto-Type را انتخاب کنید.

اکنون مشاهده خواهید کرد که فیلدها به صورت خودکار پر می‌شوند. برای اینکه این فرآیند کمی سریع‌تر شود، توصیه می‌کنیم برخی از مورد استفاده‌ترین میانبر‌های صفحه‌کلید مرتبط با KeePass را حفظ کنید.

برای مثال دکمه‌های Ctrl+U ، آدرس URL موردی که در لیست Keepass انتخاب کرده‌اید را در مرورگر پیش فرض شما راه‌اندازی و اجرا می‌کند. پس از باز شدن صفحه، فشار دادن Ctrl+Alt+K مجددا تمرکز صفحه را به Keepass تغییر می‌دهد. اکنون در Keepass مطمئن شوید حساب و سایت مورد نظرتان از لیست انتخاب شده است سپس در خود برنامه Keepass دکمه Ctrl+V را فشار دهید. این کار مجددا صفحه مرورگر را فراخوانی می‌کند.

نکته این بخش این است که دکمه‌های Ctrl+V باید در زمانی که در برنامه LastPass هستید و حساب کاربری مورد نظرتان را از لیست انتخاب کرده‌اید فشرده شوند.

نحوه عملکرد keepass به این شکل است که به طور پیش فرض، نام کاربری را تایپ می‌کند، سپس فرایند فشردن یک دکمه Tab را شبیه‌سازی می‌کند، رمز عبور را تایپ می‌کند و در نهایت زدن دکمه Enter را شبیه سازی می‌کند.

این فرایند در برنامه به این شکل نمایش داده می‌شود:

{USERNAME}{TAB}{PASSWORD}{ENTER}

اگر یک وب‌سایت خاص به دنباله کلیدهای متفاوتی از صفحه کلید نیاز داشته باشد، KeePass به شما این امکان را می‌دهد تا یک دنباله AutoType جدید تعریف کنید و فرایند پیش فرض فعلی را ویرایش کنید. به این ترتیب می‌توانید برای تغییر فرایند هر یک از موارد دلخواه روی آن‌ها کلیک کنید، سپس Edit Entry را انتخاب کنید. سپس از طریق تب AutoType، فرایند دکمه‌هایی که برای تایپ خودکار اطلاعات حسابتان نیاز دارید را تغییر دهید.
در تئوری این فرایند باید برای فرم‌های لاگین چند صفحه‌ای مانند گوگل و یاهو نیز درست کار کند. با این وجود، زمانی که این مورد را تست کردیم، نتیجه موفقیت آمیز نبود و نتوانستیم با استفاده از قابلیت AutoType به فرم لاگین دو صفحه‌ای گوگل وارد شویم.
برای لاگین در گوگل، برای تایپ خودکار صفحه نام کاربری، این دستور را وارد کردیم:

{USERNAME}{ENTER}

برای صفحه نام کاربری موفق به استفاده از تایپ خودکار نشدیم و مجبور شدیم تا رمز عبور را به صورت دستی از برنامه کپس و در فیلد رمز عبور پیست کنیم.
اما این روش برای فرم‌های لاگین یک صفحه‌ای به خوبی کار می‌کند.
در مجموع این روش، به اندازه روش‌های پر کردن فیلد خودکاری که سایر پسورد منیجرهای رایگان مانند Bitwarden و‌ NordPass به کار می‌گیرند، سریع و کاربرپسند نیست.

ذخیره سایر اطلاعات در نرم افزار Keepass

اکثر پسورد منیجرها به شما این امکان را می‌دهند تا علاوه بر رمزهای عبور موارد بیش‌تری را نیز در پایگاه داده نرم فزار وارد کنید و KeePass نیز از این قائده مستثنی نیست. شما می‌توانید اطلاعات زیادی را در این نرم افزار ذخیره کنید. فقط این کار در Keepass به کمی تنظیمات و شخصی سازی بیش‌تر نیاز دارد.

برای گروه بندی پسوردهای خود می‌توانید روی پنل سمت چپ کلیک و گزینه Add Group را انتخاب کنید، یک نام برای گروه خود (برای مثال Banking) انتخاب کنید و گزینه OK را بزنید.

اطلاعات دیگری نیز در این نرم افزار قابل ذخیره و نگهداری است. به عنوان مثال، برای اضافه کردن یک فیلد کارت اعتباری به لیست، باید روی گروه مرتبط با حساب‌های بانکی خود کلیک کنید، سپس در پنل سمت راست پنجره در قسمت خالی صفحه کلیک راست کنید. اکنون گزینه Add Entry را انتخاب کنید و به ورودی جدید خود یک عنوان بدهید. روی تب Advanced کلیک کنید، سپس روی دکمه Add کلیک کنید.

در فیلد Name نامی برای کارت اعتباری خود مشخص کنید و شماره کارت اعتباری را به بخش Value اضافه کنید و در نهایت دکمه OK را انتخاب کنید.

هم‌چنین اگر می‌خواهید عکس جلوی و پشت کارت خود را اضافه کنید می‌توانید در بخش Attachment روی دکمه Attach کلیک کنید تا یک پیوست فایل به این ورودی پایگاه داده اضافه کنید.

می‌توانید با کلیک بر روی برگه Properties و مشخص کردن رنگ‌هایی برای متن و بک‌گراند حساب در لیست، برچسب ها، URL‌ها و افزونه‌های مرتبط، اطلاعات خود را بیشتر سفارشی‌سازی کنید.

جمع بندی

KeePass یک نرم‌افزار مدیریت رمز عبور متن‌باز و رایگان است که به شما کمک می‌کند تا رمزهای عبور خود را به صورت امن ذخیره و مدیریت کنید. این برنامه از رمزنگاری قوی برای محافظت از رمزهای عبور شما استفاده می‌کند و به شما امکان می‌دهد تا رمزهای عبور خود را در یک پایگاه داده رمزگذاری شده ذخیره کنید.

این نرم افزار از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی مانند AES و Twofish برای محافظت از رمزهای عبور شما استفاده می‌کند.  شما می‌توانید پایگاه داده رمزهای عبور خود را در یک فایل ذخیره کنید و آن را به راحتی بین دستگاه‌های مختلف خود جابجا کنید.