طی سال های اخیر به دلیل اینکه مدارس و موسسات آموزشی به صورت آنلاین فعالیت خود را انجام دادند نرم افزارهای آموزش از راه دور به سرعت در همه جا فراگیر شد و نرم افزارهای مختلفی در این بین معروف شدند. اما در بین این نرم افزارها BigBlueButton و Adobe Connect از محبوبیت بسیاری برخوردار شدند و موسسات و مراکز علمی، آموزش از راه دور خود را بر بستر این نرم افزارها راه اندازی کردند. در این مقاله قصد داریم نصب و راه اندازی نرم افزار بیگ بلو باتن را برای شما معرفی کنیم.
در این مقاله قصد داریم به معرفی و آموزش نصب BigBlueButton بپردازیم. BigBlueButton یک سیستم کنفرانس مبتنی بر وب و متن باز (Open source) برای یادگیری آنلاین است. با نصب BigBlueButton بستری برای به اشتراک گذاشتن فایلها و همچنین آموزش برای کاربران فراهم میشود و به مدرسان اجازه میدهد تا بصورت آنلاین، سمینارها، ساعات اداری یا جلسات دیگر را به صورت زنده برگزار کنند. در واقع با نصب بیگ بلو باتن یا BBB، از ۴ کابرد اصلی آن بهره خواهید برد:
- تدریس خصوصی/ساعات اداری مجازی
- کلاس درس معکوس
- همکاری گروهی
- کلاسهای آنلاین کامل
BigBlueButton چیست؟
BigBlueButton یک نرم افزار Open source است که برای راه اندازی سیستم آموزش آنلاین استفاده می شود. کاربران به نرم افزار BigBlueButton در اختصار BBB می گویند. یکی از مزیت های BigBlueButton نسبت به Adobe Connect این است که کاربران برای استفاده از آن نیازی به نصب نرم افزار روی سیستم خود ندارند و به راحتی با مرورگر کامپیوتر یا موبایل خود می توان در کلاس های آنلاین شرکت کنند.
نصب BigBlueButton و استفاده از آن
BigBlueButton مبتنی بر HTML5 است. یعنی برخلاف بسیاری از سیستمهای کنفرانس وب که نیاز به نصب نرمافزار دارند، BigBlueButton در مرورگر وب شما اجرا میشود. برای پیوستن به یک جلسه BigBlueButton، برروی لینک اشتراکی کلاس آنلاین (مانند Greenlight) کلیک میکنید و یک URL در مرورگر شما باز میشود. سرور آدرس URL نرم افزار BigBlueButton را دریافت میکند، آن را تأیید و سپس کلاینت BigBlueButton را بارگزاری میکند. پس از بارگذاری، بلافاصله از شما میخواهد که به پل صوتی بپیوندید و شروع به همکاری کنید. هیچ پلاگینی برای دانلود و هیچ نرمافزاری برای نصب وجود ندارد. برای نصب بیگ بلو باتن در قدم اول نیاز به خرید سرور کلاس دارید.
BigBlueButton با استفاده از پشتیبانی داخلی مرورگر برای کتابخانههای ارتباط real-time وب (WebRTC) صدا، ویدئو و اشتراکگذاری صفحه با کیفیت بالا را فراهم میکند.
WebRTC استانداردی است که توسط همه مرورگرهای اصلی از جمله کروم، فایرفاکس، سافاری و سافاری موبایل پشتیبانی میشود. برای دریافت بهترین نتایج در رایانههای رومیزی و لپتاپ، استفاده از کروم، Microsoft Edge یا فایرفاکس توصیه میشود.
از چپ به راست، میتوانید فهرست کاربران در جلسه، ناحیه چت، قسمت ارائه (جایی که ارائه دهنده فعلی میتواند بهروزرسانی شود)، وبکم و ابزارهای whiteboard را مشاهده کنید.
پشتیبانی موبایل
نرم افزار BigBlueButton از طراحی “mobile first” برخوردار است، یعنی رابط کاربری (UI) آن بهگونهای طراحی شده تا ابتدا روی یک دستگاه تلفن همراه نیز اجرا شود. مانند دسکتاپ، هیچ برنامه موبایلی برای دانلود یا نصب BigBlueButton وجود ندارد و این برنامه در مرورگر تلفن همراه شما اجرا میشود.
بیگ بلو باتن روی iOS نسخه 12.2 و بالاتر و اندروید نسخه 6.0 و بالاتر اجرا میشود. برای پیوستن به یک جلسه، روی URL جلسه در مرورگر یا یک برنامه تلفن همراه (مانند Moodle Mobile) کلیک میکنید و BigBlueButton در سافاری نسخه موبایل (iOS) یا گوگل کروم (اندروید) اجرا میشود.
در اینجا یک عکس از صفحه نمایش BigBlueButton در حال اجرا بر روی تلفن iOS در حالت افقی مشاهده میکنید.
ویژگیهای BigBlueButton در مقایسه با نرمافزارهای مشابه به مراتب بیشتر و بهتر است. از جمله این ویژگیها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان اشتراک و ارائه فایل
- امکان ضبط جلسات
- امکان پرسش و پاسخ بصورت دوطرفه
- امکان برگزاری کنفرانسهای بزرگ در مقیاس جغرافیایی بالا
- امکان دسترسی ساده و شرکت در کلاس با کامپیوتر و موبایل
- تخته وایت برد چند کاربره
- اتاقهای پراکنده (گروهی و انفرادی)
- چت (عمومی و خصوصی)
- نظرسنجی
- یادداشتهای مشترک
- انتخاب دانشجو بصورت تصادفی
- ایموجیها
- و…
نمای کلی نرم افزار BigBlueButton
دو نوع کاربر در BigBlueButton وجود دارد: viewer یا بیننده و moderator یا مدیر.
یک viewer یا بیننده (که معمولاً دانشآموزان هستند) میتواند چت کند، صدا و تصویر بفرستد/دریافت کند، به نظرسنجیها پاسخ دهد، ایموجیهای مختلفی (مانند دست بلند شدهاش) را نمایش دهد و در جلسات شرکت کند. آنها نمیتوانند روی سایر دانش آموزان کلاس تأثیر بگذارند.
یک moderator (معمولاً مربی) علاوه بر بهره بردن از دسترسیها و امکانات بیننده، امکانات بیشتری نیز در اختیار دارد. moderator میتواند سایر بینندگان را mute/unmute کند (صدای آنها را ببندد یا باز کند) ، برخی دسترسیهای بینندگان را قفل کند (به عنوان مثال استفاده از چت خصوصی آنها را محدود کند)، هر کاربر (از جمله خودشان) را به ارائهدهنده فعلی تبدیل کند، و جلسات را راهاندازی کند. ممکن است در یک جلسه چندین مدیر وجود داشته باشد.
ارائه دهنده یک لایه اضافی از امتیازات است که به هر کاربری امکانات زیر را میدهد:
- آپلود اسلایدها
- استفاده از تخته وایت برد
- فعال/غیرفعال کردن وایت برد چند کاربره
- شروع یک نظرسنجی
- به اشتراک گذاری یک ویدیوی YouTube، vimeo، peertube یا Canvas Studio
- به اشتراک گذاری صفحه نمایش
در هر زمان فقط یک ارائه دهنده میتواند وجود داشته باشد. باز هم، هر ارائه دهنده میتواند هر کاربر (از جمله خود) را به ارائه دهنده فعلی تبدیل کند.
تفاوت Adobe Connect و BigBlueButton چیست؟
Adobe Connect یک نرمافزار وب کنفرانس و کلاس مجازی است.
توسط Adobe Connect میتوانید تعداد نامحدودی از جلسات آنلاین را آغاز کرده و در مؤسسات علمی، آموزشگاهها، مدارس، دانشگاهها، ادارات و… از آن بهره ببرید.
BigBlueButton یک نرمافزار متن باز برای برگزاری کلاس آنلاین است. نصب BigBlueButton بر روی بستر لینوکس به خصوص توزیع Ubuntu انجام میشود.
بیگ بلو باتن برای برگزاری وب کنفرانس کاربرد زیادی دارد.
هدف از نصب BigBlueButton این است که هر کاربری بتواند تنها به وسیله یک مرورگر وب، آموزش مجازی را با کیفیت بالا تجربه کند.
جدول 1- مقایسه Adobe Connect و BBB
| بستر/ قابلیت | BigBlueButton | Adobe Connect |
| کاربری | برای مدرسین، آموزشگاهها و مدارس | طراحی شده برای کلیه شرکتهای بزرگ و سازمانهای دولتی در سراسر دنیا جهت اجرای مجامع، وبینارها و کلاس مجازی
امکانات بسیار بالای تعاملی |
| عمده تقاضا از سوی | مجامع آکادمیک | مجامع آکادمیک
فری لنسرها شرکتهای بزرگ (بالای ۱۰۰۰ نفر) تعاونیها ادارههای عمومی کسب و کارهای بزرگ و کوچک |
| تعداد کاربر قابل ساپورت | ۲ الی بالای ۱۰۰۰ نفر | ۲ الی بالای ۱۰۰۰ نفر |
| قابلیت اجرا بر | اپلیکیشن دسکتاپ
فضای ابری شخصی هاست شخصی |
اپلیکیشن دسکتاپ
اپلیکیشن موبایل فضای ابری شخصی هاست شخصی |
| قابلیت اجرا در مرورگر | Google Chrome
Internet Explorer Firefox |
Safari Apple
Google Chrome Internet Explorer Firefox |
| پلتفرم اجرا | ویندوز، فضای ابری | ویندوز، فضای ابری، Mac
iOS، اندروید |
| کیفیت صدای HD | X | √ |
| ارائه هم زمان صوت و تصویر جهت وب کنفرانس | √ | √ |
| ابزارهای ارائه کنفرانس | √ | √ |
| چت شخصی | √ | √ |
| قابلیت ضبط و بازپخش | √ | √ |
| قابلیت اشتراک گذاری صفحه نمایش | √ | √ |
| صدا و تصویر دوطرفه | √ | √ |
| کنفرانس ویدئویی | √ | √ |
| قابلیت اجازه گرفتن کلاسی | √ | √ |
| پشتیبانی از زبان فارسی | √ | X |
| قابلیت اشتراک گذاری فایل | √ | √ |
| تقویم با یادآور | √ | √ |
| اتاق های مجزا برای کاربرها | √ | √ |
| تخته وایتبرد | √ | √ |
| شخصی سازی لایه ها | √ | √ |
| مدیریت پرونده ها | √ | √ |
| یادداشت برداری شخصی و اشتراکی | √ | √ |
| رای گیری و پرسش و پاسخ از افراد حاضر در جلسه | √ | √ |
نصب و راه اندازی BigBlueButton
پیشنیازهای نصب BBB شامل Ubuntu server 16.04، حداقل 8GB حافظه RAM (پیشنهاد میشود از 16GB استفاده نمایید) و حداقل 4 CPU cores (پیشنهاد میشود حداقل از 8 core استفاده نمایید) میشود.
BigBlueButton فقط از Ubuntu 16.04 LTS پشتیبانی میکند. این سیستمعامل دیگر بروزرسانیهای «Features» مانند نسخههای نرمافزار جدید را دریافت نمیکند، اما تا سال 2024 مشمول دریافت بروزرسانیهای امنیتی میشود. بنابراین اجرای آن در محیط اینترنت امن است.
سروری که برای نصب BigBlueButton خود استفاده میکنید باید یک نصب جدید از Ubuntu 16.04 بدون هیچ نرمافزار اضافهای باشد. هر بسته اضافی مانند وب سرور باعث از کار افتادن نصب کننده میشود.
Hostname: این نامی است که با آن در مرورگر خود به نرم افزار BigBlueButton دسترسی پیدا میکنید.
شروع نصب BigBlueButton
مرحله 1 – نصب BigBlueButton
در این مرحله اسکریپت نصب کننده را دانلود کرده و اجرا میکنید. نصب کننده هر بسته نرم افزاری را که برای نصب و کارکردن کامل سرور BigBlueButton و سرویس گیرنده Greenlight نیاز دارید دانلود، نصب و پیکربندی میکند. کار نصب کننده، بسته به سرعت اتصال اینترنت میتواند تا 30 دقیقه طول بکشد، زیرا تعداد زیادی بسته وجود دارد که باید نصب کند.
ابتدا اسکریپت نصب کننده را با دستور curl زیر دانلود کنید:
# curl https://ubuntu.bigbluebutton.org/bbb-install.sh -o bbb-install.sh
سپس فایل را با دستور chmod قابل اجرا کنید:
# chmod 755 bbb-install.sh
اسکریپت نصب کننده را با گزینه زیر اجرا کنید:
/home/sammy/bbb-install.sh -v xenial-22 -s bbb.your_domain -e sammy@your_email -w -g
پس از اتمام این اسکریپت، شما نصب BigBlueButton (سرور) و رابط مشتری Greenlight را که اکنون در حال اجرا هستند، تکمیل کردهاید.
مرحله 2 – ایجاد یک کاربر مدیر
در این مرحله از نصب BBB، یک کاربر Admin را در با فرمان سرور خود ایجاد می کنید. کاربر admin را با نام کاربری و رمز عبور پیش فرض ایجاد خواهید کرد. این موارد به شرح زیر است:
نام کاربری: [email protected] (ایمیل وارد شده در مرحله نصب BigBlueButton) رمز عبور: Administrator
بسیار مهم است که پس از ایجاد کاربر admin، وارد سرور BigBlueButton خود شوید و بلافاصله، این جزئیات را تغییر دهید.
# cd /root/greenlight # docker exec greenlight-v2 bundle exec rake admin:create
با این کار کاربر admin ایجاد شده و خروجی زیر چاپ میشود:
Output Account successfully created. Email: [email protected] Password: administrator Role: admin PLEASE CHANGE YOUR PASSWORD IMMEDIATELY
حال میتوانید به سرور BBB خود وصل شوید. در همان ابتدا پس از اتصال به سرویس پیام زیر را مشاهده خواهید کرد که به شما اطلاع میدهد هنوز از پسورد قدیمی استفاده میکنید و نیاز است تا نسبت به تغییر آن اقدام کنید.
برای تغییر این پسورد در خط بنر بر روی گزینه here که به رنگ آبی درآمده کلیک کنید. این شما را مستقیماً به صفحه تغییر رمز عبور هدایت میکند.
ساخت Room در BBB
به منظور ساخت Room در نرم افزار بیگ بلو باتن تنها کافیست در صفحه اولیه BBB بر روی Create a Room کلیک کنید.
پس از انتخاب Create a Room، صفحه بعدی از شما درباره مشخصات Room سوالاتی میپرسد. به عنوان مثال نام Room، بی صدا یا mute کردن userها در هنگام وصل شدن به کلاس و… .
در این بخش بنا به نیاز خود این مشخصات را تکمیل کرده و بر روی Create Room کلیک کنید.
حال، Room شما ایجاد شده و کافی است با انتخاب دکمه Start کلاس خود را شروع کنید.
برای اضافه کردن یا ارسال دعوتنامه برای عضویت کاربران در کلاس مجازی، در صفحه Home، کنار گزینه start، لینک URL دعوت به کلاس مجازی را مشاهده میکنید.
به منظور دعوت اعضا به کلاس خود کافیست این لینک را کپی کرده و برای کاربران (userها) خود ارسال کنید.
نحوه Capture یا ضبط کردن کلاس مجازی در BigBlueButton
پس از ورود به کلاس، کاربران administrator (ادمین یا مدیر) و presenter (ارائه دهنده) توانایی ضبط یا record کردن کلاس را دارا هستند. به این منظور تنها کافیست پس از ورود به کلاس، گزینه Start recording که در وسط صفحه وجود دارد را کلیک کرده و در پنجره باز شده گزینه yes را بزنید.
این Recording پس از اتمام کلاس در محیط Room Recordings قابل دسترسی، مشاهده و انتشار است.
نحوه Share کردن صفحه Desktop در کلاس مجازی
برای Share کردن یا به اشتراک گذاری صفحه خود به عنوان Administrator و یا Presenter کافیست در محیط کلاس بر روی آیکون share your screen در پایین صفحه کلیک کرده و گزینه share را انتخاب نمایید.
نحوه رأیگیری در کلاس مجازی
به این منظور ابتدا در صفحه کلاس بر روی علامت + در پایین و سمت چپ صفحه کلیک کرده و گزینه share a poll را انتخاب کنید.
در صفحه باز شده میتوانید نوع poll که میخواهید از آن استفاده کنید را انتخاب کرده و نظرسنجی را آغاز کنید.
توجه کنید که با انتخاب گزینه Publish polling Results میتوانید نتیجه poll را با دیگر اعضا به اشتراک بگذارید.
نحوه اشتراک فایل در کلاس مجازی
به این منظور بر روی علامت + در پایین و سمت چپ صفحه کلیک کرده و گزینه Upload a presentation را انتخاب فرمایید.
سپس در صفحه باز شده فایل خود را با درگ و دراپ کردن و یا گزینه browse for files انتخاب کرده و با کلیک بر روی گزینه upload آن را بارگذاری کنید.
