احراز هویت یکی از اجزای مهم امنیت دیجیتال در دنیای امروز است. با پیشرفت روش‌های نفوذ، نیاز به ابزارهای جدید برای محافظت از اطلاعات بیشتر شده است. برنامه احراز هویت دو عاملی یکی از این ابزارهاست.
این روش امنیتی به شما کمک می‌کند تا حساب‌های دیجیتال خود را با اضافه کردن یک لایه امنیتی دیگر، از دسترسی غیرمجاز محافظت کنید. در این مقاله، شما را با مفهوم احراز هویت دو عاملی، نحوه عملکرد آن و اهمیت استفاده از این روش در تقویت امنیت حساب‌های آنلاین آشنا خواهیم کرد. پس تا انتها با ما همراه باشید.
برنامه احراز هویت دو عاملی چیست؟
احراز هویت دو عاملی (2FA) یک روش امنیتی است که برای دسترسی به حساب‌ها، از شما دو نوع شناسایی مختلف می‌خواهد. این کار باعث می‌شود که ورود به حساب‌های شما سخت‌تر و امن‌تر شود.
در روش‌های معمول، فقط نام کاربری یا ایمیل و رمز عبور کافی هستند. اما این فقط یک مرحله است و امنیت زیادی ندارد. اگر رمز عبور شما ضعیف باشد، هکرها می‌توانند به راحتی وارد حساب شما شوند و اطلاعات حساس شما را سرقت کنند.
تایید هویت دوعاملی این مشکل را حل می‌کند. با این روش، حتی اگر رمز عبور شما لو برود، برای دسترسی به حساب شما نیاز به یک عامل دیگر دارند که این امنیت بیشتری ایجاد می‌کند.
عوامل احراز هویت در 2FA
برنامه فعال سازی 2FA از دو عامل مختلف برای تأیید هویت شما استفاده می‌کند. این عوامل شناسایی‌های منحصر به فرد مخصوص شما هستند. در روش‌های سنتی، از سه نوع عامل استفاده می‌شود:
- عامل Knowledge یا دانش: چیزی که فقط شما می‌دانید، مثل رمز عبور، کد PIN یا جواب یک سؤال امنیتی.
- عامل مالکیت: چیزی که فقط شما دارید، مثل کلید امنیتی، موبایل یا کارت شناسایی.
- عامل وجودی: چیزی که فقط شما از آن برخوردار هستید، مثل اثر انگشت، تشخیص چهره یا اسکن چشم.
عوامل جدید در احراز هویت
سیستم‌های پیشرفته از عوامل جدیدی هم استفاده می‌کنند
- عامل رفتار: بررسی رفتارهای دیجیتال شما، مثل دستگاهی که از آن استفاده می‌کنید.
- عامل موقعیت مکانی: بررسی موقعیت شما با استفاده از آدرس IP یا GPS.
سازمان‌ها می‌توانند سیستم را طوری تنظیم کنند که ترکیبی از این عوامل را بخواهد. شما باید اطلاعات لازم را وارد کنید تا به حساب یا سیستم دسترسی داشته باشید.
تفاوت 2FA و MFA
احراز هویت چند عاملی (MFA) سیستمی است که به جای استفاده از دو عامل، از دو یا چندین عامل برای تأیید هویت شما کمک می‌گیرد. 2FA تنها یکی از انواع MFA است که به دو عامل محدود می‌شود.
تفاوت اصلی بین این دو، در قابلیت تطبیق‌پذیری MFA است. این سیستم می‌تواند در شرایط خاص، مرحله احراز هویت اضافی درخواست کند. مثلاً اگر کسی از دستگاهی ناشناخته وارد شود، MFA ممکن است یک عامل دیگر مثل تأیید از طریق ایمیل یا تأیید بیومتریک بخواهد.
MFA یک راه‌حل جامع‌تر برای امنیت است. در حالی که 2FA می‌تواند از بسیاری از حملات سایبری جلوگیری کند، MFA به دلیل استفاده از عوامل بیشتر، خطر نفوذ را به حداقل می‌رساند.
به همین دلیل، در بسیاری از شرکت‌ها MFA برای دسترسی به منابع مهم سازمانی ضروری شده است. طبق یک نظرسنجی، 83 درصد از شرکت‌ها از کارکنان خود می‌خواهند برای ورود به سیستم‌ها و منابع، از MFA استفاده کنند.
کاربردهای احراز هویت دو عاملی (2FA)
احراز هویت دو عاملی (2FA) به دلیل سادگی و امنیت بالا، در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌ویژه در مواردی که افراد مختلف به داده‌ها نیاز دارند، بسیار کارآمد است:
- حوزه بهداشت و درمان: پزشکان و کادر درمانی از 2FA برای دسترسی سریع و امن به اطلاعات حساس بیماران، حتی از طریق دستگاه‌های شخصی، استفاده می‌کنند.
- مالی: بانک‌ها و مؤسسات مالی با 2FA از سرقت هویت و کلاهبرداری جلوگیری می‌کنند. مشتریان می‌توانند با این روش، به حساب‌های بانکی خود در بسترهای آنلاین دسترسی پیدا کنند.
- دولت: در ایالات متحده، استفاده از 2FA برای تمام وب‌سایت‌های دولتی الزامی است. این روش از اطلاعات حساس و داده‌های شهروندان محافظت می‌کند.
- آموزش عالی: دانشگاه‌ها از 2FA برای ایمن‌سازی پورتال‌های دانشجویی استفاده می‌کنند که شامل نمرات، برنامه‌ها و اطلاعات شخصی است.
- رسانه‌های اجتماعی: پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک و X (توییتر سابق) خدمات 2FA را برای حفاظت از اطلاعات شخصی کاربران و افزایش امنیت حساب‌ها ارائه می‌دهند.
2FA به‌عنوان ابزاری موثر و قابل‌اعتماد، در بسیاری از بخش‌ها برای افزایش امنیت دیجیتال به کار می‌رود.
احراز هویت دو عاملی چگونه کار می‌کند؟
فرآیند احراز هویت دو عاملی 2FA ساده است. با وجود تفاوت‌های جزئی در روش‌های احراز هویت، مراحل کلی آن شامل موارد زیر می‌شود:
- ورود کاربر: کاربر نام کاربری و رمز عبور خود را وارد می‌کند.
- درخواست احراز هویت دوم: اگر ورود اولیه موفق باشد، سیستم عامل دوم را برای احراز هویت درخواست می‌کند.
- تأیید عامل دوم: کاربر عامل دوم را ارائه می‌دهد، مانند یک کد یک‌بارمصرف یا رمز تولید شده توسط یک اپلیکیشن تأیید هویت.
- دسترسی به سیستم: اگر هر دو عامل به درستی تأیید شوند، دسترسی کاربر به سیستم فراهم می‌شود. این مراحل معمولاً در چند ثانیه انجام می‌شود و تأثیر خاصی بر تجربه کاربر ندارد.
این روش با افزودن یک لایه امنیتی اضافی، از داده‌های شما در برابر نفوذهای احتمالی محافظت می‌کند.
روش‌های احراز هویت دو عاملی (2FA)
سیستم‌های 2FA از روش‌های مختلفی برای درخواست عوامل احراز هویت استفاده می‌کنند. هر روش مزایا و معایب خود را دارد، اما همگی گامی مؤثر برای افزایش امنیت حساب‌ها هستند. در ادامه، رایج‌ترین روش‌ها و نحوه عملکرد آن‌ها را بررسی کردهایم:
احراز هویت با ایمیل و پیامک
کاربر یک کد یک بارمصرف (OTP) از طریق ایمیل یا پیامک دریافت می‌کند. این کد معمولاً ۵ تا ۱۰ رقمی است و پس از وارد کردن صحیح آن، دسترسی به سیستم فراهم می‌شود.
- مزایا: راحتی در استفاده و دسترسی سریع به کد از طریق دستگاه‌های موبایل.
- معایب: آسیب‌پذیر در برابر تهدیدات سایبری مانند رهگیری پیامک‌ها و سرقت فیزیکی موبایل.
احراز هویت با توکن سخت‌افزاری
توکن سخت‌افزاری یک دستگاه فیزیکی مانند کلید امنیتی، کارت هوشمند، یا دانگل USB است که کدهای یک بارمصرف را تولید می‌کند.
نحوه کار به این صورت است که کاربر با فشار دکمه روی توکن، یک کد تولید کرده و آن را در سیستم وارد می‌کند. سیستم با بررسی کد و تطابق آن، دسترسی را فراهم می‌کند.
- مزایا: امنیت بالا حتی در صورت افشای رمز عبور.
- معایب: هزینه‌بر بودن، احتمال گم شدن یا سرقت دستگاه.
احراز هویت با توکن نرم‌افزاری
توکن نرم‌افزاری از طریق یک اپلیکیشن روی موبایل یا کامپیوتر کاربر، کد یک‌بارمصرف تولید می‌کند.
- مزایا: راحتی در استفاده و امنیت بالاتر نسبت به پیامک.
- معایب: نیاز به نصب نرم‌افزار اضافی.
احراز هویت با نوتیفیکیشن
در این روش، یک اعلان به اپلیکیشن امن روی دستگاه کاربر ارسال می‌شود. کاربر می‌تواند با تأیید یا رد درخواست، هویت خود را تأیید کند.
- مزایا: امنیت بالا و کاهش خطر حملات مرد میانی Man-in-the-Midle.
- معایب: وابستگی به اتصال اینترنت.
احراز هویت بیومتریک
این روش از ویژگی‌های بیولوژیکی برای تأیید هویت استفاده می‌کند. تشخیص چهره، اثر انگشت یا اسکن عنبیه چشم از جمله مثالهای این روش هستند.
- مزایا: امنیت بسیار بالا، راحتی استفاده و غیرقابل‌نفوذ بودن.
- معایب: نیاز به سخت‌افزارهای خاص و محدودیت در برخی دستگاه‌ها.
هر یک از این روش‌ها با توجه به نیاز و شرایط کاربر یا سازمان، می‌توانند امنیت سیستم‌ها را بهبود دهند.
چرا برنامه احراز هویت دو عاملی مهم است؟
امنیت مبتنی بر رمز عبور دیگر به تنهایی کافی نیست. امروزه، حساب‌ها، وب‌سایت‌ها و خدمات آنلاین در معرض تهدیدهای پیشرفته قرار دارند. 2FA یک گام اساسی برای محافظت بیشتر است.
در ادامه توجه شما را به آمارهای نگران‌کننده جلب میکنیم که از هک شدن اطلاعات حکایت می‌کنند.
- بیش از ۲۴ میلیارد ترکیب نام کاربری و رمز عبور در وب تاریک در گردش است. این عدد بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲، حدود ۶۵٪ افزایش یافته و همچنان در حال رشد است.
- طبق گزارش گوگل در سال ۲۰۲۳، حدود ۸۶٪ از نفوذها با استفاده از اطلاعات دزدیده‌شده اتفاق افتاده است.
- گزارش ۲۰۲۴ Verizon نشان می‌دهد که عامل انسانی مانند رمزهای عبور ضعیف، دلیل ۶۸٪ از نفوذهای گزارش‌شده بوده است.
حتی اگر از رمزهای عبور قوی استفاده کنید، روش‌های دیگری برای نفوذ وجود دارد. هکرها می‌توانند با بررسی اطلاعات شخصی در شبکه‌های اجتماعی، پاسخ سوالات امنیتی را پیدا کنند.
نقش فعال سازی 2FA در مقابله با تهدیدات سایبری
حالا در این میان تایید هویت دوعاملی چه نقشی در مقابله با تهدیدات سایبری دارد؟
- سرقت رمز عبور: حتی اگر رمز عبور دزدیده شود، 2FA مانع از دسترسی به حساب شما می‌شود.
- حملات بروت فورس :(Brute-Force) قدرت پردازشی هکرها نمی‌تواند عامل دوم احراز هویت را شناسایی کند.
- فیشینگ: در صورت دزدیده شدن نام کاربری و رمز عبور، 2FA از ورود غیرمجاز جلوگیری می‌کند.
- مهندسی اجتماعی: حتی اگر هکرها با فریب کاربران اطلاعات ورود را دریافت کنند، بدون عامل دوم قادر به نفوذ نخواهند بود.
بنابراین، برنامه احراز هویت دو عاملی با اضافه کردن یک لایه امنیتی اضافی، راهی مؤثر برای مقابله با تهدیدات سایبری و حفاظت از اطلاعات شماست.
فعال سازی 2FA و نکات و بهترین روش‌ها
اگر قصد پیاده‌سازی تایید هویت دوعاملی را دارید، موارد زیر می‌تواند در ایجاد یک سیستم مؤثر و ایمن به شما کمک کند:
انتخاب عوامل احراز هویت مناسب
هر نوع احراز هویت شامل گزینه‌های مختلفی است که با توجه به نیازها و فناوری‌های موجود باید انتخاب شوند. برای تصمیم‌گیری درست، این سؤالات را در نظر بگیرید:
- آیا می‌خواهید احراز هویت برای کاربر شفاف و ساده باشد؟
- آیا کاربران باید از دستگاه فیزیکی استفاده کنند یا آنلاین احراز هویت شوند؟
- آیا می‌خواهید وب‌سایت به کاربر نیز احراز هویت خود را ارائه دهد؟
- اطلاعاتی که محافظت می‌کنید چقدر حساس است و چه ریسک‌هایی وجود دارد؟
- آیا نیاز به کنترل دسترسی فیزیکی به دفاتر یا محیط‌های خاص دارید؟
انتخاب عوامل مناسب، امنیت و کارایی سیستم را تضمین می‌کند.
طراحی تجربه کاربری (UX)
در حالی که 2FA معمولاً یک فرآیند ساده است، ایجاد تجربه‌ای کاربرپسند اهمیت زیادی دارد. اگر احراز هویت برای کاربران پیچیده یا زمان‌بر باشد، ممکن است آن‌ها تمایلی به استفاده از خدمات شما نداشته باشند. پس به دنبال راه‌حل‌هایی باشید که امنیت، سرعت و راحتی را با هم ترکیب کنند.
حفاظت از زیرساخت 2FA
مطمئن شوید که تمامی ارتباطات مرتبط با ارسال کدها یا توکن‌های2FA از طریق پروتکل‌های رمزگذاری امن مانند TLS محافظت می‌شوند. این اقدام از رهگیری و سوءاستفاده از اطلاعات جلوگیری می‌کند.
استفاده از احراز هویت تطبیقی
در برخی موارد، ممکن است به یک راه‌حل چندعاملی پویا نیاز داشته باشید. احراز هویت تطبیقی یا تأیید مرحله‌ای مبتنی بر ریسک، امنیت را با تحلیل شرایط ورود افزایش می‌دهد.
برای مثال، اگر شرایط ورود عادی باشد، تنها نام کاربری و رمز عبور درخواست می‌شود. اما در صورت مشاهده موارد مشکوک، مانند ورود از IP ناشناخته، سیستم می‌تواند کد تأیید یک‌بارمصرف را نیز درخواست کند.
این روش تعادلی بین امنیت و راحتی ایجاد می‌کند، به کاربران معتبر اجازه دسترسی سریع می‌دهد و اقدامات سخت‌گیرانه‌تری برای فعالیت‌های مشکوک اعمال می‌کند.
سخن نهایی
خلاصه اینکه، اجرای صحیح 2FA می‌تواند به طور قابل‌توجهی امنیت سیستم‌ها و اطلاعات شما را تقویت کرده و تجربه‌ای ایمن و روان برای کاربران فراهم کند.
