جهان فناوری دائماً در حال تحول است و توسعه اپلیکیشن نیز از این قاعده مستثنی نیست. با ظهور فناوری‌های جدید و تکامل نیازهای کاربران، توسعه دهندگان باید دائماً مهارت‌ها و دانش خود را به روز نگه دارند تا در این دنیای پویا باقی بمانند. در این مقاله، به بررسی چهار ترند کلیدی شکل دهنده برنامه نویسی و توسعه اپلیکیشن در سال 2024 می‌پردازیم.
چابکی و نوآوری؛ افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در کارآمدی توسعه‌دهندگان
درخواست از توسعه‌دهندگان برای “انجام کار بیشتر با منابع کمتر” یک موضوع قدیمی است. به دلیل کمبود نیروی کار متخصص و فشار همیشگی برای “پیشی گرفتن از رقبا در زمینه نوآوری”، کارآمدی توسعه‌دهندگان سال‌هاست که به عنوان یک حوزه کلیدی برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته می‌شود. اما با توجه به روندهای اقتصادی پیش رو، شاهد افزایش قابل توجه سرمایه‌گذاری در نرم‌افزار و ابزارهای توسعه‌دهندگان خواهیم بود.
هدف نهایی، کمک به توسعه‌دهندگان برای تقویت حداکثری بازدهی آن‌ها در عین حال نوشتن کدهای ایمن و مقیاس‌پذیر است. سرمایه‌گذاری‌های فناوری باید به طور یکپارچه با جریان کاری فعلی توسعه‌دهندگان ادغام شوند و به آن‌ها امکان دهند ویژگی‌های جدید را سریع‌تر و بدون به خطر انداختن امنیت، انطباق یا قابلیت اطمینان، عرضه کنند.
این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها به نفع شرکت‌ها، بلکه به نفع توسعه‌دهندگان نیز خواهد بود. با ابزارهای مناسب، توسعه‌دهندگان می‌توانند زمان و انرژی خود را بر روی خلاقیت، نوآوری و حل مسائل پیچیده متمرکز کنند و در نهایت منجر به توسعه نرم‌افزارهای باکیفیت‌تر و راه‌حل‌های نوآورانه‌تر شود.
زبان آگنوستیک (Language Agnostic)، کد کم (Low Code) و توسعه سریع (Rapid Deployments) همگی رویکردهایی هستند که به افزایش کارایی توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا در زبانی که تخصص دارند کار کنند. نرم‌افزارها و ابزارهای موجود در این فضا به تکامل خود ادامه می‌دهند، هرچند که فقط ابزارهایی برنده می‌شوند که کارایی 10 برابر بیشتر را ارائه بدهند.
استفاده از کامپوننت‌های از پیش ساخته شده که شامل پیچیدگی‌های امنیتی مانند احراز هویت و مدیریت رضایت می‌شوند، در حال حاضر با رویکردی ساده‌تر یعنی «کشیدن و رها کردن» در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌گیرند. این ابزارها ضمن حفظ بهره‌وری توسعه‌دهندگان فعلی، به همراهی سریع توسعه‌دهندگان جدید و مشارکت معنادار آن‌ها در پروژه‌ها کمک می‌کنند.
اما فراتر از ابزار، چالش همیشگی بین نوآوری و امنیت، از ابتدای پیدایش برنامه‌نویسی وجود داشته است. با این حال، رویکرد “shift-left” (توجه زودهنگام به امنیت در فرایند توسعه) در حال تبدیل شدن به یک رویکرد غالب در دنیای توسعه نرم‌افزار است. انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری بیشتری روی ابزارهایی صورت گیرد که به مدیریت پیشگیرانه امنیت کمک می‌کنند. همچنین در صنعت برنامه نویسی و توسعه اپلیکیشن در سال 2024 شاهد همکاری نزدیک‌تر تیم‌های مهندسی و امنیتی در شرکت‌ها خواهیم بود تا ریسک‌ها را قبل از رسیدن به مرحله تولید شناسایی کرده و اصول “امنیت از بدو طراحی” را به کار گیرند.
این همگرایی کلیدی، نوآوری را کند نخواهد کرد، بلکه آن را بر روی یک بستر امن و قابل اعتماد بنا خواهد کرد و در نهایت منجر به توسعه نرم‌افزارهای باکیفیت‌تر و راه‌حل‌های نوآورانه‌تری خواهد شد.
هوش مصنوعی Generative AI؛ اصلی‌ترین جریان سال 2024
هوش مصنوعی مولد (Generative AI) با ظهور و رشد پر سر و صدای چت جی پی تی (ChatGPT)، توجه توسعه‌دهندگان سراسر جهان را به خود جلب کرده است. هوش مصنوعی مدت‌هاست که به‌عنوان یک زمینه‌ی کلیدی برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود، اما سال 2024 سالی است که شاهد ظهور انبوهی از اپلیکیشن‌های ساخته‌شده بر بستر راه‌حل‌های هوش مصنوعی مولد خواهیم بود.
رقابت بین گوگل و بینگ برای ربودن جایگاه چت جی‌پی‌تی، تنها یکی از زمینه‌های این فناوری است. سایر حوزه‌هایی که می‌توان انتظار ورود این فناوری را داشت، شامل پشتیبانی مشتری، جستجو و گردآوری محتوا، آموزش و بی‌شک چت‌بات‌های هوشمندتر می‌شود.
این بدان معناست که ابزارها و پلتفرم‌هایی برای ساخت و استقرار مدل‌های مبتنی‌بر GPT-3 و همچنین اپلیکیشن‌هایی برای یکپارچه‌سازی با مدل‌های هوش مصنوعی مورد نیاز است. با رقابت شدید در این فضا، نگاه عمیق‌تر به دستاوردهای بهره‌وری از پلتفرم‌های MLOps و ابزارهای پیاده‌سازی برای افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری بسیار حائز اهمیت است.
تا زمانی که چارچوب‌های هوش مصنوعی با فناوری‌های هوش مصنوعی مولد برای جلب اعتماد و توضیح‌پذیر کردن پاسخ مدل‌ها ترکیب نشوند، پذیرش مدل‌های GPT در زیرساخت، عملیات امنیتی (SecOps) و سایر برنامه‌های تصمیم‌گیری دشوار خواهد بود.
جز حالتی که فریم‌ورک‌های هوش مصنوعی به منظور اعتمادسازی با فناوری‌های هوش مصنوعی مولد ترکیب شوند و پاسخ مدل را قابل توجیه کنند، سازگاری مدل‌های GPT در زیرساخت‌ها، SecOps و سایر اپلیکیشن‌های مبتنی‌بر تصمیم‌گیری دشوار خواهد بود.
در حالی که از سیستم‌های تولیدکننده برای ساخت ابزارهای اثبات مفهوم تولید کد استفاده می‌شود، همچنان در مورد اینکه تا چه حد می‌توانیم در زمینه تولید خودکار کدهای مفید پیش برویم، تردید وجود دارد. اما اگر هوش مصنوعی تولیدکننده منجر به افزایش فرصت‌های low-code شود، این یک دستاورد قابل توجه خواهد بود.
این فقط توسعه‌دهندگان نیستند که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. باید انتظار داشته باشیم افراد خراب‌کار مانند هکرها نیز با راه‌حل‌های هوش مصنوعی مولد خلاقیت به خرج دهند و از آن‌ها برای ایجاد ایمیل‌های فیشینگ و گفتگوهای چت‌بات‌های پیشرفته‌تر و باورپذیرتر استفاده کنند. جایگاه DevSecOps شاهد رشد قابل توجهی خواهد بود و فرایندهای بهینه باید شامل بررسی مجدد خروجی هر گونه تولید کد در برابر آسیب‌پذیری‌های شناخته شده باشد.
با استقبالی که برای استفاده از این فناوری‌ها در تقریباً هر برنامه‌ای وجود دارد، پذیرش عوامل مقاوم در برابر فیشینگ مانند کلیدهای عبور (passkeys) از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود.
آغاز Passkeyها یا Password Killer
یکی دیگر از ترندهای قابل توجه توسعه اپلیکیشن در سال 2024 استفاده از passkeyها است. مدت‌هاست که می‌دانیم زمان خداحافظی با رمزهای عبور فرا رسیده است. با وجود چندین دستگاه متصل و میزان نفوذ ابزارهای دیجیتال در زندگی روزمره‌ی ما، رمزهای عبور دیگر بی‌دردسر نیستند. همچنین، آن‌ها نمی‌توانند سطح مناسبی از امنیت را فراهم کنند. در واقع، روزانه چندین هزار رمزعبور نقض‌شده در پلتفرم‌های مختلف شناسایی می‌شود.
در این زمینه نوآوری‌های زیادی صورت گرفته است، اما هیچ راه‌حلی به اندازه‌ی کافی مورد حمایت قرار نگرفته تا به پذیرش گسترده برسد. سال‌ها تلاش برای “ایمن‌تر کردن” رمزهای عبور، تنها منجر به افزایش پیچیدگی برای کاربران، توسعه‌دهندگان و بخش‌های پشتیبانی فنی شده است. حتی در بهترین حالت، رمزهای عبور همچنان برای تأمین امنیت هویت کاربران ناکافی هستند.
کلیدهای عبور، رویکردی جدید مبتنی بر احراز هویت FIDO2 هستند که امکان استفاده از احراز هویت بیومتریک (اسکن چهره یا اثر انگشت) را در بین دستگاه‌های مختلف فراهم می‌کنند. بسیاری از کاربران با این تجربه از طریق باز کردن قفل تلفن‌های هوشمندشان آشنا هستند. از آنجایی که کلیدهای عبور در فضای ابری پشتیبان‌گیری می‌شوند، انتقال هویت کاربر از یک دستگاه به دستگاه دیگر به سادگی امکان‌پذیر است. همچنین، آن‌ها در برابر حملات فیشینگ و انباشت اعتبار (credential stuffing) نسبت به رمزهای عبور امنیت *بیشتری دارند.
بنابراین، آیا کلیدهای عبور جایگزین رمزهای عبور خواهند شد؟ اگر بر روی تجربه‌ی توسعه‌دهنده تمرکز کنیم، در سال 2024 در این زمینه پیشرفت قابل توجهی خواهیم داشت. کلیدهای عبور یک تجربه‌ی دلپذیر برای کاربر نهایی به ارمغان می‌آورند، اما تا زمانی که ادغام احراز هویت مبتنی بر کلید عبور را برای توسعه‌دهندگان در اپلیکیشن‌هایشان ساده‌سازی نکنیم، کاربران هرگز از این تجربه بهره‌مند نخواهند شد.
پیشرفت‌های رمزنگاری در مبارزه با نشت داده‌ها
توسعه‌دهندگان موظف به پیاده‌سازی پروتکل‌های رمزنگاری امن برای محافظت از داده‌های حساس هستند. فرآیند رمزگذاری، به گفته‌ی متخصصان، یک “مجموعه غیرقابل درک از داده‌ها” ایجاد می‌کند تا محرمانگی آن را تضمین کند. اما داده‌های رمزگذاری‌شده سربار اضافه‌ای را برای توسعه‌دهندگان ایجاد می‌کنند، زیرا آن‌ها نیاز دارند قبل از جستجو یا استفاده از داده‌ها در برنامه‌های دیگر، آن‌ها را رمزگشایی کنند.
این غیرمعمول نیست که تیم‌های هوش مصنوعی و هر کسی که با داده کار می‌کند، خود را تحت محدودیت‌های حریم خصوصی داده‌ها و تلاش‌های امنیتی احساس کنند. با استفاده از «Queryable encryption»، این تیم‌ها می‌توانند به تجزیه و تحلیل و پردازش داده‌های رمزگذاری‌شده به روشی امن ادامه دهند.
Queryable encryption یک پیشرفت رمزگذاری است که امکان اجرای کوئری‌های جست‌وجو را بر روی داده‌های رمزگذاری‌شده میسر می‌کند. آکادمی‌ها در مورد امکان ارائه راه‌حلی مانند Queryable encryption سال‌ها فکر کرده‌اند. اما با معرفی قابلیت‌هایی
مانند Queryable Encryption در MongoDB، این ابزار راه خود را برای ورود به دنیای واقعی برای توسعه‌دهندگان نیز باز کرده است.
با سخت‌تر شدن قوانین حفظ حریم خصوصی در مورد داده‌های کاربر، شاهد نوآوری‌های بیشتر در این فضا خواهیم بود. یکی از جالب‌ترین موارد استفاده می‌تواند این باشد که به کاربران اجازه داده می‌شود تا داده‌های خود را جست‌وجو کنند، بدون اینکه ارائه‌دهنده خدمات یا کارمندانش اجازه دسترسی به این داده‌ها به صورت متن عادی را داشته باشند.
جمع بندی
دنیای توسعه اپلیکیشن در حال تحول سریع است و برای موفقیت در این عرصه، باید از جدیدترین گرایش‌ها و فناوری‌ها آگاه باشید. در این مطلب، به ۴ ترند موثر و شکل دهنده حوزه برنامه نویسی و توسعه اپلیکیشن در سال 2024 مانند هوش مصنوعی مولد، Passkeyها، پیشرفت‌های رمزنگاری برای مبارزه با نشت داده‌ها و … پرداختیم.
